Auteur: imkerijhetwaterbroek

Als dierenarts en natuurgids ben ik al veel bezig met de natuur en dieren. Maar ook in mijn vrije tijd hou ik van tuinieren en mijn vele huisdieren.

De eerste voorjaarshoning

Door het slechte voorjaar, koud en nat, vlogen de bijen veel te weinig naar buiten. Slechts op één van de drie standen heb ik deze week honing afgehaald. Deze stand was dit jaar omringd door koolzaadvelden en hier was een mooie hoeveelheid honing in de honingzolders aanwezig. Ik heb van vijf kasten ongeveer 40 kg kunnen weghalen.

De ramen heb ik deze keer ontzegelt met de ontzegelvork.
De slinger is een gemotoriseerde radiaalslinger voor 9 ramen.
De honing wordt gezeefd door een dubbele zeef.
Daarna wordt de honing overgegoten in een rijpervat. Na twee dagen wordt de honing afgeschuimd. De kleine stukjes was en dergelijke die nog door de zeef gingen, stijgen naar het oppervlak en kunnen daar worden weggehaald. Afgeschuimd want het ziet er ook een beetje uit als schuim.

De honing moet daarna nog worden geroerd alvorens hij in potten wordt gedaan. De automatische roermachine doet dat in twee tot vier dagen. Tegen het einde van volgende week zijn dus de eerste potten gevuld. Nog wel wat nieuwe etiketten drukken voor het nieuwe jaar met een leuke foto er op.

De jonge koninginnen zijn geboren

Gisteren heb ik de doppen uitgesneden bij de broedafleggers. Ik heb alle ramen behalve het zaagsnederaam met doppen, afgestoten in een emmer en alle bijen besproeid met oxaalzuur. Het zaagsnederaam had ik voorzichtig afgeveegd. Hierna heb ik de doppen uitgesneden en in plastic potjes geplaatst. Op het raam zelf heb ik twee doppen, vlak naast elkaar laten staan. Deze broedaflegger is dus behandeld en heeft weldra een jonge koningin. De bijen die in de emmer zijn behandeld, plaatste ik terug in de kast na enkele honingpotten vol bijen uit te scheppen. Een honingpot bijen goot ik dan in een apideakastje. De apideakastjes waren al klaargemaakt op voorhand. Het voerbakje was gevuld met voederdeeg en de drie raampjes hadden een stripje wasraat gekregen. Uit de drie broedafleggers heb ik 14 apideakastjes gevuld. Sinds vannacht werden de koninginnen geboren. Ik heb ze een nummertje gegeven en in een apideakastje laten inlopen. De kastjes heb ik vanmorgen in de tuin gezet.

De potjes in de couveuse. De potjes liggen plat maar de doppen zijn rijp en dan maakt dat geen moer uit.
Hier zaten twee doppen in het potje. De eerste kwam zelf uit. De tweede gelukkig pas toen ik de dop uit het potje had gehaald.
Even bekomen van de schrik en dan moet ze zich laten oppakken.
Het nummertje op de rug en klaar om naar een kastje te brengen.
Hier kruipt ze tussen de raatjes in het apideakastje.

Broedafleggers en tussenafleggers

Vandaag heb ik de verzamelbroedafleggers nagekeken. Ze hadden op dag 8 meerdere doppen aangemaakt en enkele waren al gesloten. Al deze doppen heb ik verwijderd. De bijen hebben nu geen mogelijkheid meer om nieuwe doppen aan te maken. Maar ik heb daarom een nieuw raam met eitjes ingehangen uit het beste volk. De doppen die ze deze keer maken, leveren koninginnen die ik liever verkrijg. Dit raam was nog maar pas uitgebouwd en belegd. Het was namelijk de waswafel die dat volk vorige week kreeg in de plaats van het broedraam. Ik snij eerst met een scalpel de onderste helft van het raam uit. Van draad tot draad waardoor er een zaagsnede ontstaat door de rijen eitjes. Hierdoor kan ik de doppen dan ook gemakkelijker uitsnijden. Ze bevinden zich vooral onderaan het raam en worden dan in kooitjes in een couveuse geplaatst om te worden geboren.

Dit is een voorbeeld van zulk raam met zaagsnede.

De bijen uit de verzamelbroedafleggers zelf worden deels gebruikt voor het vullen van de bevruchtingskastjes. In deze kleine kastjes plaats ik dan een nieuw geboren koningin. Hierover later meer.

De andere volken heb ik natuurlijk ook even gecontroleerd. Ik vond zelfs nog twee volken met belegde zwermdoppen ondanks de broedafname vorige week en het opzetten van de tweede honingkamer. Om deze keer hun zwermdrift definitief te stoppen, maak ik een tussenaflegger. Ik zet hiervoor de broedbak even opzij en plaats de twee honingkamers op de bodem. Ik verwijder twee honingramen uit elke honingkamer boven elkaar en creëer zo in het midden van de kast een ruimte voor twee broedramen. Ik kies broedramen met nog veel open broed en eitjes. Ze moeten dienen als varroavangers. Boven de honingkamers komt een separator en hier boven op de broedkamer. De separator heeft een gaasbodem en een vlieggat. De bijen uit de broedkamer zijn nu volledig afgescheiden van de onderste honingkamers maar ze behouden dezelfde geur. Dit deel van het volk krijgt dus een nieuw vlieggat halverwege de kasttoren. De vliegbijen echter komen na hun vlucht terug binnen langs het onderste vlieggat dat ze herkennen. Op alle broedramen, boven en onder de separator heb ik natuurlijk de doppen gebroken. De koningin met het volk boven verliest zo haar vliegbijen, twee broedramen en hun honingkamers. Ik geef ze nog een waswafel en een raam voer ter vervanging van de weggenomen broedramen en het volk verliest zo haar zwermdrift. Onderaan trekt dit volk op die twee broedramen enkele doppen aan. Na 9 dagen worden die ramen verwijderd en gesmolten met de ingeslopen varroamijten en alle kamers worden terug geplaatst zoals vroeger. Het volk verliest zo haar zwermlust en een groot deel van de varroamijten. Het onderste deel van het volk had echter slechts twee ramen broed te verzorgen en ze kunnen zich op die manier veel meer bezig houden met de honingdracht.

Dit is de toestand van de volken gedurende 9 dagen.

Aziatische hoornaar

Gisteren de eerste Aziatische hoornaarkoningin gevangen in een selectieve val.
Na een nachtje in een vriezer, heb ik haar ‘opgebaard‘.
Het verschil met een Europese hoornaar kan niet duidelijker zijn. Zwart lijf in plaats van wespgeel en gele poten in plaats van rode.

En voor de duidelijkheid: de Europese hoornaar is dood binnengebracht door een klant die haar had gevangen binnenshuis. Om te voorkomen dat de inheemse soort wordt gevangen, gebruiken we selectieve vallen. Deze fuikingang is te klein voor de grote Europese hoornaar en kleinere insecten kunnen de val terug verlaten. De ingang voor de hoornaar is 8 mm maar op het fuikje waardoor de hoornaar deze niet meer terugvindt. De uitgangen voor andere insecten zijn stukjes koninginnenrooster waar zelfs insecten ter grootte van een bij terug uit kunnen.

Update bruidszwerm

Bij nader inzicht is de nieuwe koningin vermoedelijk nog niet op bruidsvlucht gegaan. Drie dagen na de geboorte zou wel heel snel zijn.Eerder is ze vertrokken voor een verkenningsvlucht. En zo kan ze er wel meerdere doen alvorens na ongeveer een week op bruidsvlucht te gaan. Als de zwermdrift van het volk nog niet is opgelost, vliegen de bijen vaak mee. En de zwermdrift was natuurlijk niet weg, want met een geknipte koningin komen alle bijen terug. Zulke bruidszwerm komt volgens de literatuur zelden terug en het volk blijft dan hopeloos moerloos achter.

Ik heb dus geluk gehad. De snel vliegende koningin kan zich, ook volgens de literatuur, soms losmaken van de meevliegende bijenzwerm waarna de bijen allemaal terugkeren. Maar als de koningin de volgende dagen nog enkele keren op de vleugels gaat, zou het toch wel eens kunnen mislopen.

Daarom heb ik gedaan wat ik direct had moeten doen. Ik had al wel een broedraam weggenomen voor de verzamelbroedaflegger maar voor het geval dat niet genoeg zou zijn heb ik toch ook een tweede honingzolder opgezet. Dat was ik bij dit volk eerst niet van plan omdat ze nog vier ramen in de eerste honingzolder niet hadden opgewerkt. Maar zonder open broed om te verzorgen, zou die enige honingzolder toch wel eens snel kunnen vollopen.

Een andere oplossing om een moerloos volk te voorkomen, heb ik ook maar toegepast. Ik heb nog een volledig verzegeld broedraam weggehaald en vervangen door een raam met eitjes uit het naaste volk. Als ze moerloos zijn of worden in de eerstvolgende dagen zullen ze hierop nieuwe moerdoppen aanzetten. Dit raam kan ik dan binnen enkele dagen even controleren.

Verzamelbroedafleggers

De zwermdrift is dit jaar zeer vroeg. Slecht weer dat de bijen belet om uit te vliegen terwijl het broednest maar groter blijft worden. De kasten zitten te vol wat het volk doet besluiten om zich op te delen. Eigenlijk is dit hun normale voortplantingsgedrag. Door het slechte voorjaar is er weinig diepgaande kastcontrole gebeurt. En de zwermdrift werd hierdoor te laat opgemerkt. Reeds twee van mijn volken gaven een zwerm. Mijn geknipte koninginnen vliegen echter niet. De zwerm komt dan s’avonds simpelweg terug op de kast. Het teveel aan zwermdoppen moet dan wel zeer zorgvuldig worden verwijderd om nazwermen te voorkomen. Zo had ik drie dagen geleden bij het verwijderen van de doppen twee jonge koninginnen laten inlopen. De sterkste overwint dan het onvermijdelijk duel op leven en dood. En zo vloog gisteren hare hoogheid dan op bruidsvlucht. Maar vermoedelijk waren alle vliegbijen zo gebrand om nog eens uit te vliegen dat ze prompt mee naar buiten gingen. Een enorme zwerm bijen in de omringende bomen en zelfs de kast was volledig bedekt met bijen. Pas bij het terugkeren van hun koningin kwam de rust weer en trokken ze allemaal terug naar binnen door het vlieggat.

Maar eind april, begin mei is het moment om afleggers te maken. Door broed af te nemen van de bijenvolken en deze broedramen te vervangen door waswafels, probeert de imker de zwermdrift in te tomen. Ik heb van elk volk een raam broed weggenomen en van veel volken zelfs twee. Ik gebruik ramen die bijna volledig zijn gevuld met verzegeld broed. Hierdoor leveren ze snel veel jonge bijen aan de aflegger terwijl er weinig larven moeten worden gevoerd. Samen met de opzittende bijen hang ik ze samen in één kast. Ze krijgen ook nog twee ramen met voer die ik over had na de voorjaarscontrole. Zes tot acht ramen verzegeld broed met opzittende bijen, verplaatst naar mijn andere stand, geven volgend weekend een enorm volk dat maar al te graag koninginnen wil opkweken van mijn beste volken. Het wordt een verzamelbroedaflegger genoemd omdat de ramen uit meerdere volken worden samengehangen. Ik heb er zo gisteren drie gemaakt tijdens de wekelijkse controle van de volken. Aan de stand aan de koolzaadvelden heb ik ook elk volk de tweede honingzolder moeten geven. Volgende week het vervolg over de afleggers.

Vroege zwermdrift

Vandaag nog een mooie dag en drie weken geleden had ik de volken een honingzolder gegeven. Ik had toen ook het darrenraam uitgesneden en dat moest dus dit weekend weer gebeuren. Want na 24 dagen worden al die darren geboren, samen met een massa varroamijten. Daarom snij ik tot en met juni telkens het verzegeld darrenraam uit. Deze wasraat wordt dan terug gesmolten om waswafels van te gieten. Normaal controleer ik dan ook de eerste broedramen naast het darrenraam op zwermcellen. En er waren deze keer bij vier volken al belegde zwermcellen! In de meeste volken was dan ook al zeer veel broed aanwezig. En zodra de koningin te weinig legruimte krijgt, stijgt natuurlijk de zwermdrift. Als het dan ook nog eens te koud is om naar buiten te vliegen, is er nog sneller ruimtegebrek in de kast. Naast deze vroege zwermdrift verbaasde me echter nog meer dat ik bij twee van die volken een tweede honingzolder moest plaatsen. De middelste honingramen waren hier al een paar centimeter verzegeld en de buitenste ramen waren volledig uitgewerkt en bezet met bijen.

Volgende week staat er een verlengd weekend voor de deur en dat zal het moment zijn om broedafleggers te maken voor mijn koninginnenteelt. Vermoedelijk kan ik dan bij nog een paar volken een tweede honingzolder plaatsen. De volgende dagen zal ik me dus wat bezighouden met het insmelten van broed- en honingramen. Elk broedraam dat ik uitneem bij een volk vervang ik immers met een waswafel en een tweede honingzolder bestaat ook uit 12 waswafels. Als dan het weer ook nog eens verbetert, vliegen er meer bijen uit om te foerageren. Tevens zijn er dan meer bijen aan het werk in de honingzolders en kunnen ze weer wat waswafels opwerken. Dit zal de zwermdrift terug iets verminderen.

Vermits ik dit jaar geen volksuitbreiding wens, maak ik geen broedafleggers vanuit een enkel broedraam. Ik zal verzamelbroedafleggers maken en alleen de koninginnen bewaren van de beste volken. Deze ramen worden gemerkt met een punaise. Doppen op de ramen van mindere volken zal ik dan wel verwijderen. Meer hierover later.